Qirg‘iziston — Markaziy Osiyoning go‘zal tabiati, qadimiy tarixi, boy madaniyati va ko‘chmanchilik an’analari bilan mashhur mamlakatlardan biridir. Bu davlatning geografiyasi, xalqi, turmush tarzi va madaniy merosi ko‘plab tadqiqotchilar va sayyohlar uchun qiziq manba bo‘lib kelmoqda. Quyida Qirg‘iziston haqida 15 ta muhim va qiziqarli fakt kengaytirilgan, tushunarli tarzda bayon etiladi.
# Qirg‘iziston — to‘liq quruqlik bilan o‘ralgan mamlakat
Dunyo xaritasiga nazar tashlasak, Qirg‘iziston dengiz yoki okeanga chiqish imkoniyatiga ega bo‘lmagan davlatlardan biridir. Bu uning savdo yo‘llari, iqtisodiy aloqalari va iqlimiga ta’sir ko‘rsatadigan omillardan biridir. Shunga qaramay, mamlakat tog‘lar, ko‘llar va daryolarga boy bo‘lgani uchun suv resurslari yetarlicha mo‘l. Masalan, Norin daryosi — Markaziy Osiyodagi eng muhim daryolardan biri bo‘lib, Sirdaryoning yirik irmog‘ini tashkil qiladi.
Boshqalar o'qimoqda: Qozog'iston haqida qiziqarli faktlar
# Hududining 90 foizdan ortig‘i tog‘lardan iborat
Qirg‘izistonni ko‘pincha “Markaziy Osiyoning Shveysariyasi” deb atashadi. Sababi, mamlakatning katta qismi Tyan-Shan tog‘ tizimi bilan qoplangan. Bu tog‘larning balandligi ko‘pincha 4000 metrdan oshadi. Eng baland cho‘qqilardan biri — Pobeda cho‘qqisi bo‘lib, uning balandligi 7439 metrni tashkil qilmoqda. Tog‘li hududlar mamlakatning iqlimini, hayvonot dunyosini, xalqning yashash tarzini va madaniyatini shakllantirgan asosiy omillardan biri hisoblanadi.
# Issiqko‘l — dunyodagi eng yirik tog‘ ko‘llaridan biri
Issiqko‘l nafaqat Qirg‘izistonning, balki butun dunyoning tabiiy boyliklaridan biridir. U dengiz sathidan 1609 metr balandlikda joylashgan bo‘lib, chuqurligi ba’zi joylarda 668 metrga yetadi. Ko‘lning eng qiziqarli jihati — u qishda ham muzlamaydi. Buning sababi termal buloqlar va minerallarga boy suvning tabiiy harorati hisoblanadi. Issiqko‘l atrofida ko‘plab kurortlar, dam olish maskanlari va tarixiy yodgorliklar mavjud.
# Qadimiy ko‘chmanchilar yurti
Qirg‘iz xalqi minglab yillar davomida ko‘chmanchilik hayot tarzini olib borgan. Bu an’ana hozirgacha saqlanib qolgan. Hozir ham yoz mavsumida ko‘plab oila va chorvadorlar yuqori yaylovlarga — jailooga chiqib, an’anaviy o‘tovlarda yashashni davom ettiradilar. Bu odat milliy identitetning asosiy qismidir.
# “Manas” — dunyodagi eng katta epik doston
Qirg‘iz xalqining eng muhim madaniy yodgorliklaridan biri — “Manas” eposi. U dunyodagi eng uzun epik asar hisoblanadi. Dostonning umumiy hajmi 500 000 misradan oshadi. “Manas” nafaqat badiiy asar, balki qirg‘iz xalqining tarixi, mafkurasi, turmush tarzi va urf-odatlarini aks ettiruvchi keng qamrovli merosdir. Qirg‘izistonda Manas nomi juda qadrlanadi — aeroportlar, universitetlar, haykallar shu nom bilan ataladi.
Boshqalar o'qimoqda: Afg’oniston haqida qiziqarli 32 ta fakt
# Bayroqdagi 40 nurlik quyoshning ramzi
Qirg‘iziston bayrog‘ida tasvirlangan quyosh 40 nurlidir. Bu 40 nur qirg‘izlarning qadimiy 40 urug‘ining birlashuvini anglatadi. Quyoshning ichidagi belgilar esa an’anaviy o‘tov (yurta) tepasidagi tundoq tasviridir. Bu xalqning tarixiy ildizlari va ko‘chmanchilik madaniyati bilan bog‘liq eng muhim davlat ramzlaridan biridir.
# Komuz — milliy va qadimiy cholg‘u asbobi
Komuz — qirg‘izlarning uch torli xalq cholg‘usi bo‘lib, juda qadimiy tarixga ega. Komuzning o‘ziga xos ohangi bor. Ko‘plab qirg‘iz kuy-qo‘shiqlari aynan komuz bilan ijro etiladi. Bu cholg‘u nafaqat san’at asbobi, balki milliy o‘zlikning timsoli hisoblanadi.
# Qirg‘iz o‘tovi — UNESCO merosi
Qirg‘iz o‘tovi o‘zining qulayligi, mustahkamligi va o‘ta ko‘chma xususiyati bilan ajralib turadi. U yog‘och konstruksiyalar va qoyilmaqom tikilgan kigizlardan iborat. 2014-yilda Qirg‘iz o‘tovi UNESCOning nomoddiy madaniy meros ro‘yxatiga kiritilgan. O‘tovning tepa qismi — tundoq xalq uchun muqaddas ramz sifatida qaraladi.
# Qirg‘iziston — Buyuk Ipak yo‘li markazlaridan biri
Qadim zamonlarda Buyuk Ipak yo‘li orqali ko‘plab savdogarlar, elchilar va sarkardalar yuritilgan. Qirg‘iziston hududida joylashgan Taraz, O‘sh, O‘zgon kabi shaharlar o‘sha davrdagi iqtisodiy va madaniy markazlardan bo‘lgan. Hozir ham bu hududlarda ko‘plab qadimiy yodgorliklar, karvonsaroy qoldiqlari uchraydi.
# Osh — qirg‘izlarning sevimli taomi
Qirg‘iziston oshpazligi Markaziy Osiyo taomlari bilan o‘xshash bo‘lsa-da, o‘ziga xos uslublari bor. Qirg‘iz oshi, lag‘mon, beshbarmoq, kuurdak kabi taomlar juda mashhur. Ayniqsa, beshbarmoq — ko‘chmanchi millatning ramziy taomlaridan biri. Uni odatda marosimlarda, bayramlarda keng tayyorlashadi.
Boshqalar o'qimoqda: Turkmaniston haqida faktlar
# Song-Kol ko‘li — yaylovlar o‘lkasi
Song-Kol ko‘li dengiz sathidan 3016 metr balandlikda joylashgan. Ko‘l atrofi yoz oylarida chorvadorlar uchun yaylovga aylanadi. Bu joyda tabiat o‘zgacha go‘zallikka ega: keng dashtlar, toza havo, tinchlik va tabiiy manzara Song-Kolni sayyohlar uchun ideal maskanga aylantiradi. Bu hududda ot uchish, o‘tovda tunash kabi an’anaviy sayohat turlari mashhur.
# Qor barsi — Qirg‘izistonning ramziy hayvoni
Qirg‘iziston tog‘larida qor barsi (snow leopard) yashaydi. Bu juda kam uchraydigan, yo‘qolib ketish xavfi ostida turgan hayvon. Qor barsi qirg‘izlarning madaniyatida jasorat, kuch, sabr va erkinlik timsoli hisoblanadi. Mamlakat ekologiyasi aynan shu hayvonni asrab qolishga katta e’tibor qaratadi.
# Ekoturizmning mashhur markazi
Qirg‘iziston so‘nggi yillarda ekoturizm bo‘yicha Markaziy Osiyodagi eng mashhur joylardan biriga aylangan. Tog‘larda piyoda sayohat (trekking), ot minish, tog‘ velosipedi, alpinistik ekspeditsiyalar turistlar orasida juda mashhur. Ayniqsa, Karakol va Issiqko‘l atrofidagi tog‘ yo‘llari dunyo bo‘ylab sayohat qiluvchilarni jalb etmoqda.
# Roza Otunboyeva — Markaziy Osiyodagi birinchi ayol prezident
2010-yilda Roza Otunboyeva Qirg‘izistonning vaqtinchalik prezidenti sifatida rahbarlik qilgan. Shu tariqa u Markaziy Osiyo tarixidagi ilk ayol prezident sifatida nom qoldirgan. Uning faoliyati demokratik o‘zgarishlar va siyosiy islohotlar bilan bog‘liq bo‘lib, mamlakat siyosiy tarixida muhim o‘rin tutadi.
Boshqalar o'qimoqda: Tojikiston haqida qiziqarli 10ta fakt
# Qirg‘izistonning ko‘p millatli va madaniyatli jamiyati
Mamlakat aholisini faqat qirg‘izlar emas, balki o‘zbeklar, ruslar, duganlar, uyg‘urlar va boshqa ko‘plab millatlar tashkil qiladi. Bu xalqlarning hamfikrligi, madaniy hamkorligi Qirg‘iziston jamiyatining o‘ziga xos xususiyatlaridan biridir. Ko‘p millatlilik mamlakatning oshxonasida, san’atida, tilida va urf-odatlarida ham aks etgan.
Surat manbasi
Comments