Ilk qog’oz pullar

Hozirgi kupyuralarning eng qadimgisi Xitoyning Tan sulolasi (AD 618–907) da boy savdogarlar va davlat amaldorlari foydalangan “uchuvchi pullar” deb nomlangam. Bular bankning bugungi kundagi bank banknotlariga teng hujjatlar bo’lib, ular biron bir joyga teng miqdordagi pul evaziga qaytarib olinadigan qog’ozli kvitansiya evaziga mahalliy mansabdor shaxslarga pul mablag’larini topshirishga imkon bergan. Uchuchvi pulni shaxslar o’rtasida ayirboshlash mumkin bo’lmagan va oddiy insonlar undan foydalana olmaganlar. Qog’oz valyutasining birinchi namunalari  Xitoyda Song sulolasi davrida (milodiy 960–1279) yaratilgan. “Jiaozi” nomi bilan tanilgan veksellar Sichuan shahrida bir guruh savdogarlar tomonidan imperator Chjensun (milodiy 997–1022) davrida bosilgan. Ushbu yozuvlar tanga asosidagi pullarga almashtiriladigan va jismoniy shaxslar o’rtasida almashtirilishi mumkin bo’lgan. Ushbu qog’oz pul dastlab mashhur bo’lgan, ammo bir necha o’n yillardan so’ng inflyatsiya muammolariga duch kelgan. Uning o’rnini hukumat tomonidan o’zlarining bosmaxonalarida bosib chiqarilgan “Xuizi” nomi bilan tanilgan yozuvlar egalladi.

Har bir banknot A4 qog’oz varag’i (AQSh xati) hajmiga teng edi va mis plastinkada bosilgan ruxoniy ko’rinishidan iborat bo’lib, tangalar suratlari va ostiga qalbakilashtirishga qarshi ogohlantirish berilgan. Chop etilgan eslatmalar qo’lda yozilgan nominal va qizil siyoh tamg’alari bilan bezatilgan. Aytilgan banknotlarning hech qanday  namunasi qazishmalarda topilmagan. Lekin arxeologlar tahminan 1023 yillarga tegishli bo’lgan chop etish dastgoxi namunasini topilganligi haqida aytib o’tishadi.